LA CHIESA ORTODOSSA E LA COMMEMORAZIONE DEI DEFUNTI (italiano & ελληνικά)

La nostra Madre Chiesa Ortodossa ha stabilito che 2 giorni all'anno (ma anche ogni sabato): il sabato prima della Domenica di Carnevale e il sabato prima della Pentecoste, si preghi per tutti i fedeli defunti e si faccia per loro la kolliva (il grano bollito) per essere benedetta dal sacerdote. Grande sollievo avvertono le anime dei nostri fratelli addormentati (in Cristo la morte è riposo in attesa del giudizio universale), volano, appena il sacerdote li commemora e legge la preghiera di perdono dinanzi alla kolliva. Non rimaniamo indifferenti a questo piccolo ma importantissimo gesto di amore! Così ha stabilito la Chiesa nel suo grande amore e nella sua saggezza materna. Il grano simbolizza la resurrezione. Come il chicco cade nella terra, muore, marcisce, e produce la spiga (Gv 12,20-33) così il Cristiano Ortodosso quando è sepolto, dal corpo senza vita -alla risurrezione dei morti che aspettiamo- rimbalzerà nella vita e vivrà per sempre nell'eternità.

Sentiamo cosa ci insegna il geronda Paisio a riguardo:

Essi (i defunti) sono coscienti di quello che stanno vivendo e cercano aiuto, ma non possono aiutare se stessi. Coloro che sono nell'Ade solo una cosa che vorrebbero Cristo: vivere cinque minuti per convertirsi. Noi che ancora viviamo, abbiamo margine per convertirci, mentre i poveri defunti non possono più migliorare da soli la loro situazione, e aspettano da noi aiuto. Quindi è nostro dovere aiutarli con la nostra preghiera.

Il pensiero mi dice che solo il dieci per cento dei morti in attesa di giudizio sono morti in stato di demoniaco e lì dove si trovano bestemmiano Dio come demoni. Non chiedono aiuto e nello stesso tempo non lo ricevono. Perché, cosa può far loro Dio? Come un figlio lontano dal padre, sciupa tutta la sua proprietà e per di più ingiuria suo padre. Ebbene, cosa ne fa di questo suo padre? Ma gli altri in attesa di giudizio, che hanno un po’ di cuore generoso, sentono la loro colpa, si convertono e soffrirono per i loro peccati. Chiedono aiuto e vengono aiutati positivamente dalla preghiera dei fedeli. Infatti, Dio dà loro una possibilità -ora che sono in attesa di giudizio di essere aiutati- fino a quando verrà la Seconda Venuta del Signore. E come se qualcuno è amico del re può intervenire e aiutare un incriminato, altrettanto così anche in questo caso, nella vita presente, se qualcuno è  "amico" di Dio, può mediare con Dio nella preghiera per il loro trasporto dei morti in attesa di giudizio da una "prigione" a un altra migliore. Questo può anche portarli in "camera" o in "appartamento".

Dio vuole aiutare coloro che si sono addormentati, perché soffre per la loro salvezza, ma non lo fa perché ha nobiltà. Cioè vuole dare diritto al diavolo di dire «Come vuoi salvarlo, se non ha lavorato?". Ma quando noi preghiamo per un defunto, noi gli diamo il diritto di intervenire. Dio si commuove maggiormente quando preghiamo per i defunti piuttosto che per i vivi.

Ecco perché la nostra Chiesa ha la kolliva e la commemorazione annuale. Essi sono il miglior avvocato per le anime dei defunti. Essi hanno la possibilità di togliere l’anima dall’inferno.

(Padre Paisio in sintonia con i Santi Padri, suggerisce che oltre ai kolliva e alle Liturgie in memoria degli addormentati, un altro mezzo potente che aiuta le anime degli addormentati sono le opere di misericordia verso i poveri- Inoltre, aiuta anche la recita del Komboskini “Signore Gesù Cristo dà riposo alle anime del tuo servo N. o dei tuoi servi N.N” e suggerisce di non mettere solo un nome ma di mettere molti nomi perché dice che: dal momento che il vagone (la preghiera) deve arrivare alla sua meta (Dio), è bene che non abbia solo un passeggero ma si riempia di passeggeri. Infine lo Geronda dice di pregare anche per quei morti che non hanno nessuno che preghi per loro e queste anime vengono aiutate quando preghiamo genericamente per tutti gli addormentati e anche nella Divina Liturgia è bene fare un trisaghion per tutti gli addormentati e alla fine dire “e per tutti quei nomi che non sono stati nominati”. Suggerisce anche di dare al sacerdote i nomi sia dei vivi ma in particolar modo i nomi degli addormentati per essere nominati nella Santa Proskomidia).

N.B. Nella Divina Liturgia si possono commemorare solo coloro che sono in piena comunione con la Chiesa Una e Indivisa (la Chiesa Ortodossa Cattolica), per gli altri sia vivi che defunti si può pregare con il komboskini, paraklisis etc. e nel caso dei defunti anche con un Trisaghion.

COSA OCCORRE PER LA COMMEMORAZIONE PER UN DEFUNTO

(*per commemorazione s’intende nella Divina Liturgia con kolliva alla fine)

·       Preghiera, digiuno, confessione e Santa Comunione;

·       Mettersi d’accordo con il sacerdote della chiesa;

·       Due prosfore;

·       Un piatto con kolliva;

·       Una bottiglia di olio d’oliva per le lampade;

·       Una bottiglia di vino puro per la Divina Liturgia (la Santa Comunione);

·     Quattro candele di cera pura per l’altare, la proskomidia e la commemorazione;

·       Un pacchetto di carboncini con incenso

·       Un pacchetto di candeline da distribuire ai fedeli che partecipano. Le candeline vengono accese al momento in cui si prega per l’anima del defunto;

·    Opere di carità ed elemosine- per quanto ci è possibile-  per il riposo delle anime e almeno una volta all'anno far celebrare la Divina Liturgia per 40 giorni o in qualche monastero, o in qualche chiesa o santuario dove si celebra ogni giorno. 

Il mnymosino di un vescovo in una chiesa in Grecia

Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας, έχει ορισει 3 φορές τον χρόνο, να φτιάχνουμε ένα πιατάκι κόλλυβο, για να διαβαστεί απο τον Ίερέα. Μεγάλη ανακούφιση νιώθουν οι ψυχές των προκεκοιμημένων μας, φτερουγιζουν, μόλις ο Ιερέας αναφέρει τά ονόματα και διαβάσει την συγχωρητική ευχή. Ας μην αδιαφορήσουμε, για αυτό το μικρό ευλογημένο καθήκον. Μόλις τελείωσα το κόλλυβο, και γράφω τα ονόματα. Αυτό ορίζει η εκκλησία μας να κάνουμε. Το σιτάρι συμβολίζει την Ανάσταση. Οπως ο σπόρος φυτεύεται το χώμα, και σαπίζει, και ξεπηδά το καινούργιο βλαστάρι, και γίνεται νέο φυτό. Ετσι, και ο ορθόδοξος χριστιανός όταν ταφεί, απο το νεκρό σώμα, όταν γινει η ανάσταση των νεκρών που προσδοκούμε, θα ξεπηδήσει πάλι ζωή, και θα ξαναζήσει πλέον στην αιωνιότητα.

Η ΜΕΤΑ ΘΑΝΑΤΟΝ ΖΩΗ

Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου

Η προσευχή και τα μνημόσυνα για τους κεκοιμημένους

- Γέροντα, οι υπόδικοι νεκροί μπορούν να προσεύ­χονται;

- Έρχονται σε συναίσθηση και ζητούν βοήθεια, αλλά δεν μπορούν να βοηθήσουν τον εαυτό τους. Όσοι βρί­σκονται στον Άδη μόνον ένα πράγμα θα ήθελαν από τον Χριστό: να ζήσουν πέντε λεπτά, για να μετανοή­σουν. Εμείς που ζούμε, έχουμε περιθώρια μετανοίας, ενώ οι καημένοι οι κεκοιμημένοι δεν μπορούν πια μό­νοι τους να καλυτερεύσουν την θέση τους, αλλά περι­μένουν από μας βοήθεια. Γι' αυτό έχουμε χρέος να τους βοηθούμε με την προσευχή μας.
Μου λέει ο λογισμός ότι μόνον το δέκα τοις εκατό από τους υπόδικους νεκρούς βρίσκονται σε δαιμονική κατάσταση και, εκεί που είναι, βρίζουν τον Θεό, όπως οι δαίμονες. Δεν ζητούν βοήθεια, αλλά και δεν δέχονται βοήθεια. Γιατί, τί να τους κάνη ο Θεός; Σαν ένα παιδί που απομακρύνεται από τον πατέρα του, σπαταλάει όλη την περιουσία του και από πάνω βρίζει τον πατέ­ρα του. Ε, τι να το κάνη αυτό ο πατέρας του; Οι άλλοι όμως υπόδικοι, που έχουν λίγο φιλότιμο, αισθάνονται την ενοχή τους, μετανοούν και υποφέρουν για τις αμαρτίες τους. Ζητούν να βοηθηθούν και βοηθιούνται θετικά με τις προσευχές των πιστών. Τους δίνει δηλα­δή ο Θεός μια ευκαιρία, τώρα που είναι υπόδικοι, να βοηθηθούν μέχρι να γίνη η Δευτέρα Παρουσία. Και όπως σ' αυτήν την ζωή, αν κάποιος είναι φίλος με τον βασιλιά, μπορεί να μεσολαβήση και να βοηθήση έναν υπόδικο, έτσι και αν είναι κανείς «φίλος» με τον Θεό, μπορεί να μεσολαβήση στον Θεό με την προσευχή του και να μεταφέρη τους υπόδικους νεκρούς από την μια «φυλακή» σε άλλη καλύτερη, από το ένα «κρατητήριο» σε ένα άλλο καλύτερο. Η ακόμη μπορεί να τους μετα­φέρη και σε «δωμάτιο» η σε «διαμέρισμα».

Ο Θεός θέλει να βοηθήση τους κεκοιμημένους, γιατί πονάει για την σωτηρία τους, αλλά δεν το κάνει, γιατί έχει αρχοντιά. Δεν θέλει να δώση δικαίωμα στον διά­βολο να πη: «Πως τον σώζεις αυτόν, ενώ δεν κοπίασε;». Όταν όμως εμείς προσευχώμαστε για τους κεκοιμημένους, Του δίνουμε το δικαίωμα να επεμβαίνη. Περισσό­τερο μάλιστα συγκινείται ο Θεός, όταν κάνουμε προ­σευχή για τους κεκοιμημένους παρά για τους ζώντες.
Γι' αυτό και η Εκκλησία μας έχει τα κόλλυβα, τα μνημόσυνα. Τα μνημόσυνα είναι ο καλύτερος δικηγό­ρος για τις ψυχές των κεκοιμημένων. Έχουν την δυνα­τότητα και από την κόλαση να βγάλουν την ψυχή.

- Γέροντα, αυτοί που έχουν πεθάνει πρόσφατα έχουν μεγαλύτερη ανάγκη από προσευχή;

- Εμ, όταν μπαίνη καποιος στην φυλακή, στην αρχή δεν δυσκολεύεται πιο πολύ; Να κάνουμε προσευχή για τους κεκοιμημένους που δεν ευαρέστησαν στον Θεό, για να κάνη κάτι και γι' αυτούς ο Θεός. Ιδίως, όταν ξέρουμε ότι κάποιος ήταν σκληρός -θέλω να πω, ότι φαινόταν σκληρός, γιατί μπορεί να νομίζουμε ότι ήταν σκληρός, αλλά στην πραγματικότητα να μην ήταν- και είχε και αμαρτωλή ζωή, τότε να κάνουμε πολλή προ­σευχή, Θείες Λειτουργίες, Σαρανταλείτουργα για την ψυχή του και να δίνουμε ελεημοσύνη[7] σε φτωχούς για την σωτηρία της ψυχής του, για να ευχηθούν οι φτωχοί «ν' αγιάσουν τα κόκκαλά του», ώστε να καμφθή ο Θεός και να τον ελεήση. Έτσι, ο,τι δεν έκανε εκείνος, το κά­νουμε εμείς γι' αυτόν. Ενώ ένας άνθρωπος που είχε καλωσύνη, ακόμη και αν η ζωή του δεν ήταν καλή, επειδή είχε καλή διάθεση, με λίγη προσευχή πολύ βοηθιέται.

Έχω υπ' όψιν μου γεγονότα που μαρτυρούν πόσο οι κεκοιμημένοι βοηθιούνται με την προσευχή πνευ­ματικών ανθρώπων. Κάποιος ήρθε στο Καλύβι και μου είπε με κλάματα: «Γέροντα, δεν έκανα προσευχή για κάποιον γνωστό μου κεκοιμημένο και μου παρουσιά­σθηκε στον ύπνο μου. «Είκοσι μέρες, μου είπε, έχεις να με βοηθήσης με ξέχασες και υποφέρω». Πράγματι, μου λέει, εδώ και είκοσι μέρες είχα ξεχασθή με διάφορες μέριμνες και ούτε για τον εαυτό μου δεν προσευχό­μουν».

- Όταν, Γέροντα, πεθάνη κάποιος και μας ζητήσουν να προσευχηθούμε γι' αυτόν, είναι καλό να κάνουμε κάθε μέρα ένα κομποσχοίνι μέχρι τα σαράντα;

- Άμα κάνης κομποσχοίνι γι' αυτόν, βάλε και άλλους κεκοιμημένους. Γιατί να πάη μια αμαξοστοιχία στον προορισμό της με έναν μόνον επιβάτη, ενώ χωράει και άλλους; Πόσοι κεκοιμημένοι έχουν άνάγκη οι καημέ­νοι και ζητούν βοήθεια και δεν έχουν κανέναν να προσευχηθή γι' αυτούς!

Μερικοί κάθε τόσο κάνουν μνημόσυνο μόνο για κάποιον δικό τους. Με αυτόν τον τρόπο δεν βοηθιέται ούτε ο δικός τους, γιατί η προσευχή τους δεν είναι τόσο ευάρεστη στον Θεό. Αφού τόσα μνημόσυνα έκαναν γι' αυτόν, ας κάνουν συγχρόνως και για τους ξένους.